Quantcast
Channel: Anton de Wit » klooster
Viewing latest article 2
Browse Latest Browse All 6

De zin en onzin van spiritualiteit

$
0
0

Vandaag wordt mijn boek Het mysterie ‘uitgeleverd’, zoals dat zo mooi heet. Uitleveren, doe je dat niet met oorlogsmisdadigers en andere zware jongens? Jawel, maar in boekenvakjargon betekent het dat het boek de drukkerij verlaat en op weg gaat naar de boekhandels. Daar doet het wel even over, dus een paar dagen lang verkeert mijn boek in niemandsland, de ledigheid, het nietsige Niets – in Nederland heet dat het Centraal Boekhuis. En dan kun je het dus eindelijk in de winkels terugvinden, onder – ja, dat is dus even de vraag… Religie? Spiritualiteit? Esoterie?

Het maakt mij niet veel uit. Het mysterie is immers een boek dat een spiritualiteit uit de traditionele religie plaatst tegenover modieuze esoterie. ‘Een spiritualiteit van alledag’, heet het in de promotiecampagne, en daar is natuurlijk geen woord van gelogen. Ik heb geprobeerd een nuchtere spiritualiteit te schetsen, met beide voeten op de grond, met oog voor alles wat zich in het alledaagse leven voordoet. Je iPod uitzetten is een spirituele handeling, leg ik in mijn boek uit.

Maar als het gaat over de ‘spirituele hype’ wordt vaak iets heel anders bedoeld. Het populaire beeld van spiritualiteit is een stuk zweveriger. In een foetushouding liggen in een bedompt achterzaaltje gevuld met lavendeloliewalmen en klankschaalgezoem. In regressietherapie kijken of je vierendertig levens geleden de oorzaak van de moeizame band met je moeder kunt vinden. Mandala’s schilderen en je aura kietelen. Dat soort dingen.

Nu klinkt het misschien alsof ik een flauwe karikatuur maak van dit type new-agespiritualiteit, om aan te tonen dat het te vaag is. Het tegendeel is waar: ik wil laten zien dat het te concreet, te specifiek is. Ik vind niet dat er te veel dingen onder de noemer van spiritualiteit worden gevat, maar juist te weinig. Of laat ik mij preciezer uitdrukken: ik vind dat de noemer ‘spiritualiteit’ te beperkt is om het religieuze onder te vangen. Ik ben dus tegen de spiritualisering van de religie, om het sloganmatig uit te drukken.

Religie richt zich op de gehele mens. Op de mens in verhouding tot zijn Schepper, op de mens als individu, op de mens onder de mensen, dus de mens als sociaal wezen. Religie heeft daarom individuele, rituele, maatschappelijke, politieke, intellectuele, lichamelijke, morele, economische, ecologische, pedagogische en sacramentele aspecten. En dan vergeet ik er vast nog een paar. Eén aspect vergeet ik echter opzettelijk: het spirituele aspect. Waarom? Omdat, wanneer religie inderdaad zo’n integraal onderdeel is van mens en samenleving, de spiritualiteit in zekere zin een afgeleide is. Het woord spiritualiteit krijgt dan vanzelf een andere betekenis. Grofweg: de wijze waarop alle genoemde aspecten van het menszijn met elkaar in samenhang worden gebracht en de accenten die daarbij gelegd worden. Spiritualiteit heeft dan meer te maken met een zekere eigenheid, met een karakteristieke wijze van denken en doen. We gebruiken het woord nog wel in die betekenis wanneer we spreken over de onderscheiden kloosterspiritualiteiten: de franciscaanse spiritualiteit, de benedictijnse spiritualiteit, enzovoort.

Spiritualiteit is in die betekenis een bindmiddel, samenhangend wellicht met die ‘helper in ons midden’ de Heilige Geest. Maar die spiritualiteit is niet los verkrijgbaar: je kunt haar niet losweken van de moraal van een godsdienst, van de dogmatiek, van de liturgie, van de filosofie, enzovoort. Toch is dat precies wat spiritualiteit in die meer populaire zin van het woord probeert te doen. Wel de karakteristieke sfeer van de kloosters willen opsnuiven, maar de radicale zelfopoffering en gehoorzaamheid voor het gemak negeren. Terwijl die sfeer juist voortkomt uit die zelfopoffering en gehoorzaamheid. Dus we kunnen ons best een generatie lang dronken drinken aan die bron, maar dan is de put toch echt droog tot op de bodem. Of vervangen door pure kitsch, dat kan ook – maar ook kitsch doet de werkelijke bron opdrogen.

De moderne mens is verzot op ‘ervaren’, maar steeds van buitenaf, zonder verplichtingen, zonder werkelijke participatie – no strings attached. Maar een levende spiritualiteit kun je slechts van binnenuit ervaren, er bestaat geen ‘ongebonden spiritualiteit’. Spiritualiteit is nu juist precies: binding. Binding tussen alle aspecten van ons menszijn, binding tussen woord en daad, lichaam en geest, esthetiek en ethiek, individu en samenleving. De boekhandelaar die dat als spiritualiteit wil begrijpen, mag mijn boek dus best in die kast zetten.


Viewing latest article 2
Browse Latest Browse All 6

Trending Articles


Te koop: Hondsdraf 14, Delden


Te koop: Geermanstraat 31, Geesteren Ov


Te koop: Hanswinkel 17, Munstergeleen


Te koop: Geulstraat 24, Heerlen


Mineraal glas, flame fusion, Saffier glas


Te koop: Hartingstraat 150, Utrecht


marifoon kabel en antenne doormeten - door: Yellow Boat


13-05-2021 Henri Ruitenbeek 55j te Amersfoort


Pelzner Saffraanvink


Te koop: Oldenkotsedijk 29, Haaksbergen